ΥΓΕΙΑ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Kύκλος ζωής των λιπαντικών

Η ζωή των λιπαντικών αρχίζει από την πετρελαιοπηγή από την οποία εξορύσσεται το αργό πετρέλαιο και καταλήγει στο διυλιστήριο επαναδιύλισης για την παραγωγή βασικού  λιπαντικού (Βase Lube  Oil). Αναλυτικά η διαδικασία έχει ως εξής:

1. Γεώτρηση και εξόρυξη του αργού πετρελαίου και μεταφορά του στα διυλιστήρια πετρελαίου.
2. Παραγωγή πρωτογενούς Βασικού Λιπαντικού (μεταξύ άλλων προϊόντων).
3. Ανάμιξη του Βασικού Λιπαντικού με πρόσθετα για την παραγωγή λιπαντικών προϊόντων, συσκευασία και εμπορία λιπαντικών προϊόντων.
4. Χρήση των λιπαντικών μέχρι την απώλεια των ιδιοτήτων λίπανσης τους.
5. Αντικατάσταση των ΑΛΕ με νέο λιπαντικό.
6. Συλλογή και μεταφορά των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων για την εκ νέου διύλιση τους (επαναδιύλιση).
7. Επανάληψη του κύκλου ζωής από το βήμα [3].

Το Απόβλητο Λιπαντικό δεν είναι το τέλος της ζωής του λιπαντικού, αλλά η αρχή της κύκλου της ανακύκλωσης του, που μπορεί να είναι αέναος.

Εναλλακτικές Επιλογές

Τα Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια (ΑΛΕ) είναι τοξικά απόβλητα, παράγονται σε μεγάλες ποσότητες και είναι προσβάσιμα από το ευρύ κοινό. Είναι επικίνδυνα επειδή περιέχουν πολλές επικίνδυνες ενώσεις που προστέθηκαν ή δημιουργήθηκαν κατά τη χρήση τους (βαρέα μέταλλα, χλώριο, πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες). Είναι προφανές ότι η κακή πρακτική ή/και ο εσφαλμένος τρόπος διάθεσης τους μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επικίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.

Η ανακύκλωση (επαναδιύλιση) είναι μία επιλογή. Η σημερινή τεχνολογία μπορεί να ανακτήσει το 100% των χρήσιμων υλικών και να παράξει υψηλής ποιότητας επαναδιυλισμένων Βασικών Λιπαντικών, πλήρως συμβατών με τις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς.

Άλλες πιθανές αλλά περιβαλλοντικά επικίνδυνες επιλογές είναι η απόρριψη των ΑΛΕ (πχ στο έδαφος ή στο δίκτυο αποχέτευσης), ή η χρήση του ως καύσιμο. Οι επιλογές αυτές προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία των ανθρώπων λόγω της έκλυσης επικίνδυνων στοιχείων και χημικών ενώσεων στο περιβάλλον.

Επαναδιύλιση : Ο έξυπνος και ασφαλής τρόπος

Παγκόσμια, έχουν εκπονηθεί πλήθος αναλύσεων του κύκλου ζωής των λιπαντικών. Οι μελέτες αυτές αξιολογούν και συγκρίνουν τις πιθανές διαδρομές της ζωής του λιπαντικού και των ΑΛΕ. Αυτές είναι:

• Η απουσία μέτρων για τη διαχείριση των ΑΛΕ, με αποτέλεσμα την απόρριψή τους σε διαθέσιμους αποδέκτες και την κατανάλωση επιπλέον ποσότητας αργού πετρελαίου για την παραγωγή καυσίμων και λιπαντικών.
• Η χρήση των ΑΛΕ ως καύσιμο για την παραγωγή θερμότητας και η παραγωγή των ισόποσων λιπαντικών από αργό πετρέλαιο. Αποφεύγεται η κατανάλωση αργού πετρελαίου για την παραγωγή των αντίστοιχων καυσίμων.
• Η επαναδιύλιση των ΑΛΕ προς παραγωγή λιπαντικών και η ισόποση παραγωγή καυσίμων από αργό πετρέλαιο. Στην περίπτωση αυτή αποφεύγεται η κατανάλωση αργού για την παραγωγή των αντίστοιχων λιπαντικών.

Αποδεικνύεται ότι η τρίτη επιλογή, αυτή της επαναδιύλισης των ΑΛΕ, σε σύγκριση με τις άλλες δύο:

• παρουσιάζει μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις (φαινόμενο του θερμοκηπίου, όξινη βροχή, εκπομπές, ευτροφισμός κ.λπ.),
• δεν εκπέμπει επικίνδυνες ουσίες (αντίθετα, η απόρριψη στο περιβάλλον αλλά ακόμα η καλά ελεγχόμενη καύση των ΑΛΕ, εκπέμπουν βαρέα μέταλλα, διοξίνες κλπ),
• εξοικονομεί φυσικούς πόρους (χρειάζονται 10 λίτρα αργού πετρελαίου για την παραγωγή 1 λίτρου πρωτογενούς Βασικού Λιπαντικού, αλλά αντίθετα χρειάζονται μόνο 1,35 λίτρα ΑΛΕ και καταναλώνεται έως και 70% λιγότερη ενέργεια για την παραγωγή ίδιας ποσότητας επαναδιυλισμένου βασικού ορυκτελαίου).

Επίσης, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι η επαναδιύλιση :

• προωθεί την Εθνική Οικονομία (τα ΑΛΕ είναι μια πολύτιμη πρώτη ύλη).
• και δημιουργεί μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας (για κάθε εργαζόμενο στον τομέα επαναδιύλισης, 10 νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται).

Νομοθεσία

Καταχώριση, αξιολόγηση και  έγκριση χημικών ουσιών (REACH)

Τα Βασικά Λιπαντικά που παράγονται ή εισάγονται στην Ευρώπη, πρέπει να καταχωρίζονται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) 1907/2006 (κανονισμός REACH). Η υποχρέωση αυτή αφορά τόσο τους παραγωγούς πρωτογενούς βασικού όσο και τους αναγεννητές.

Στόχος του κανονισμού REACH είναι να εξασφαλίσει την υγεία και την ασφάλεια των χρηστών στην αλυσίδα εφοδιασμού (βιομηχανικούς χρήστες, επαγγελματίες καθώς και καταναλωτές). Το αποτέλεσμα του REACH είναι η δημιουργία εκτεταμένου Δελτίου Δεδομένων Ασφαλείας των καταχωρισμένων χημικών ουσιών.

Ταξινόμηση, επισήμανση και συσκευασία (CLP)

Σε συνδυασμό με τον κανονισμό REACH, ο κανονισμός (ΕΚ) 1272/2008 (CLP)  θέτει τους όρους για την ταξινόμηση, τις απαιτήσεις επισήμανσης και την κατάλληλη συσκευασία των λιπαντικών προϊόντων, σύμφωνα με τα επικίνδυνα χαρακτηριστικά τους. Ο στόχος είναι να ενημερώσει τους χρήστες στην αλυσίδα εφοδιασμού με ένα επαρκή και κατανοητό τρόπο, για το πιθανό κίνδυνο κατά τη διάρκεια της χρήσης των χημικών προϊόντων.
Με απλά λόγια, η ετικέτα στο δοχείο, παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη σωστή χρήση των λιπαντικών.

Νομοθεσία πλαισίου για τα απόβλητα

Τόσο η Εθνική νομοθεσία (Νόμος 4042/2012) όσο και Ευρωπαϊκή (Οδηγία 2008/98/ΕΚ), δημιούργησαν το πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων. Παραγωγοί και χρήστες λιπαντικών θα πρέπει να συμμορφωθούν με αυτό το πλαίσιο. Η νομοθεσία, αποδέχεται τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων του κύκλου ζωής και επιβάλλει την ιεράρχηση στη διαχείριση των αποβλήτων:

• Πρόληψη: η πρώτη επιλογή.
• Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση
• Ανακύκλωση: προς παραγωγή προϊόντων για αρχική χρήση.
• Άλλη ανάκτηση (πχ. για ανάκτηση ενέργειας)
• Απόρριψη/διάθεση: η λιγότερο προτιμώμενη οδός

Δεδομένου ότι (α) τα ΑΛΕ δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για λίπανση και (β) είναι επικίνδυνα απόβλητα, δεν μπορούν  να εφαρμοστούν τα πρώτα δύο στάδια. Έτσι, σύμφωνα με τη νομοθεσία, η ανακύκλωση (επαναδιύλιση) είναι η προτιμώμενη διαδικασία διαχείρισης. Οι παραγωγοί των ΑΛΕ είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση των αποβλήτων τους.

Καλές πρακτικές

Σύμφωνα με τις πληροφορίες και τους κανόνες που παρέχονται από τον Κανονισμό REACH, από τον Κανονισμό CLP και τη νομοθεσία-πλαίσιο για τα απόβλητα, υπάρχει ένα σύνολο ορθών πρακτικών για τον ασφαλή χειρισμό των λιπαντικών και ιδιαίτερα των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ). Παρακάτω καταγράφονται, μερικές συμβουλές από μια εκτεταμένη λίστα βέλτιστων πρακτικών (πχ SEPA, COSHH και άλλα), για τούς χρήστες λιπαντικών προϊόντων και απόβλητων λιπαντικών ελαίων.

 Να κάνω:

• Φοράω πάντα προστατευτικά γάντια.
• Φυλάσσω και αποθηκεύω το υλικό σε δοχεία καλής κατάστασης, μακριά από τις καιρικές συνθήκες και φωτιά.
• Αντιμετωπίζω αμέσως διαρροή του υλικού χρησιμοποιώντας απορροφητικά μέσα (π.χ. πριονίδι) για να καθαρίσω την κηλίδα.
• Το ρυπασμένο με λάδι απορροφητικό υλικό, είναι επικίνδυνο απόβλητο. Το απορρίπτω με τον ίδιο τρόπο όπως τα απόβλητα λιπαντικά έλαια.
• Ως καταναλωτής, αποφύγω να αλλάζω το λιπαντικό μόνος μου, αλλά ζητώ επαγγελματική εξυπηρέτηση.
• Επικοινωνώ με νόμιμο εξουσιοδοτημένο συλλέκτη των ΑΛΕ για την συλλογή τους, το συντομότερο δυνατό.

 Να αποφεύγω

• Αποφεύγω την επαφή με το δέρμα, τα μάτια κ.α.
• Δεν αναπνέω αναθυμιάσεις και δεν τρώω ή καπνίζω  κοντά στο λιπαντικό.
• Δεν αδειάζω αχρησιμοποίητο ή χρησιμοποιημένο λιπαντικό στα σκουπίδια, στο έδαφος ή στην αποχέτευση.
• Δεν χρησιμοποιώ απόβλητα λιπαντικά για τον έλεγχο της σκόνης πάνω στους δρόμους.
• Δεν επιτρέπω την ανάμιξη των ΑΛΕ με άλλα απόβλητα ή/και το νερό.
• Δεν παραδίδω τα ΑΛΕ σε μη εξουσιοδοτημένους ή/και παράνομους συλλέκτες.

Συμπεράσματα